انتخاب شیر آلات از آن جهت اهمیت دارد که کوچک‌ترین اشتباه در انتخاب، می‌تواند منجر به نشت، افت فشار، خرابی سیستم و در نهایت افزایش هزینه‌های نگهداری و توقف فرآیند شود. این شیرها برای کنترل و ایمنی جریان سیالات استفاده میشوند؛ چه در سیستم آبرسانی یک مجتمع مسکونی باشید و چه در خط تولید یک کارخانه شیمیایی. به همین دلیل باید با آگاهی کامل نسبت به فشار کاری، نوع سیال، شرایط دمایی و نوع اتصال، شیر مناسب را انتخاب کنید تا عملکرد درست تضمین شود.
شیر آلات پروانه ای چیست؟
شیر آلات پروانه ای یا همان شیر پروانه ای‌ها، وسایلی هستند برای قطع یا وصل کردن جریان سیال یا کنترل شدت آن. طراحی آن‌ها به‌شدت جمع‌وجور است و یک دیسک گرد یا بیضی شکل دارند که با چرخش ۹۰ درجه‌ای مسیر عبور مایع یا گاز را باز یا مسدود میکند. نکته جالب در مورد این شیرها، سبک بودن آن‌هاست؛ تا ۷۰٪ سبک‌تر از شیرهای توپی یا کروی.
ساختار داخلی شیر پروانه ای؛ ساده اما هوشمندانه
در دل هر شیر پروانه ای چند قطعه وجود دارد که با دقت طراحی شده‌اند:
بدنه: از چدن، فولاد یا پلیمر ساخته می‌شود.
دیسک: همان قطعه متحرکی که جریان را کنترل میکند.
نشیمنگاه یا سیت: از جنس‌هایی مانند EPDM، تفلون یا NBR ساخته می‌شود تا آب‌بندی خوبی ایجاد کند.
عملگر: می‌تواند دستی، برقی یا پنوماتیک باشد و وظیفه چرخاندن دیسک را دارد.
شفت: رابط میان عملگر و دیسک که از استیل ضدزنگ ساخته می‌شود.
این طراحی تعمیرپذیری بالایی هم دارد و در مواقعی که نیاز به تعویض یا سرویس باشد، کار را راحت میکند.
عملکرد فنی شیر آلات پروانه ای
چیزی که باعث شده شیر آلات پروانه ای در میان دیگر شیرهای صنعتی محبوب باشند، سرعت عملکرد بالا و سهولت استفاده است. با چرخش ۹۰ درجه‌ای، دیسک به حالت کاملاً باز یا بسته درمی‌آید. به همین خاطر در صنایع به آن لقب "شیر یک‌چهارم" داده‌اند.
اگرچه به‌خاطر تماس دائمی دیسک با جریان سیال، نسبت به شیر توپی افت فشار بیشتری دارند (حدود ۳۰ تا ۵۰٪ بیشتر)، اما همچنان در بسیاری از پروژه‌ها به‌دلیل قیمت پایین‌تر ترجیح داده میشوند.
انواع شیر پروانه ای از نظر طراحی را بشناسید!
اگر بخواهید انتخاب دقیقی داشته باشید، باید با انواع شیر پروانه ای از نظر ساختار و کاربری آشنا باشید:
الف) از نظر محل محور چرخش دیسک:
هم‌مرکز (Zero Offset): دیسک روی محور مرکز لوله قرار دارد. مناسب برای فشار پایین.
دابل آفست (Double Offset): محور چرخش کمی جابه‌جا شده تا اصطکاک کاهش یابد. مناسب تا فشار ۵۰ بار.
تریپل آفست (Triple Offset): دارای زاویه مورب در محل تماس دیسک و نشیمنگاه. مناسب برای فشار و دمای بالا تا ۱۰۰ بار.
ب) از نظر اتصال به لوله:
نوع شیر پروانه ای
|
ویژگی‌ها
|
ویفری (Wafer)
|
بین دو فلنج نصب می‌شود، وزن کم، مناسب فشار پایین (تا PN16)
|
لاگ (Lug)
|
دارای پیچ‌های مجزا برای هر سمت فلنج، امکان ایزوله‌سازی یک‌طرفه جریان
|
فلنج‌دار (Flanged)
|
بالاترین مقاومت مکانیکی، مناسب برای فشارهای بالا، دارای اتصال محکم‌تر
|
آشنایی با عملگرها برای کنترل دیسک
عملگرها در کنترل دیسک شیر نقش حیاتی دارند. بسته به نوع کاربرد می‌توانید یکی از این موارد را انتخاب کنید:
دستی (اهرمی یا گیربکسی): ساده و اقتصادی. مخصوص کاربردهای کم‌فشار و سایزهای کوچک.
برقی: مناسب برای سیستم‌های هوشمند و اتوماسیون.
پنوماتیک: عملکرد بسیار سریع. ایده‌آل برای خطوط صنعتی با نیاز به قطع و وصل فوری.
برای اطلاع از قیمت شیر پروانه ای اهرمی یا هر نوع دیگری می‌توانید همین الان با ما تماس بگیرید، ولی باید بدانید که جنس و سایزی که مد نظرتان است، مستقیماً روی قیمت نهایی تأثیر می‌گذارد.
کاربرد شیر پروانه ای در صنایع مختلف
شاید جالب باشد بدانید که بیش از ۵۰٪ بازار مصرف شیر آلات پروانه ای متعلق به صنایع نفت، گاز و پتروشیمی است. اما این تنها کاربرد آن‌ها نیست. این شیرها در صنایع زیر هم به‌کار می‌روند:
شبکه‌های آب و فاضلاب، کارخانه‌های دارویی و غذایی، سیستم‌های تهویه مطبوع (HVAC) و کارخانجات مواد شیمیایی. برای مثال شیر پروانه ای فولادی در صنایع نفت و گاز کاربرد زیادی دارد. طبیعتاً قیمت شیر پروانه ای فولادی نسبت به نوع چدنی یا پلیمیری بالاتر است، اما در برابر فشار و دمای بالا عملکرد فوق‌العاده‌ای دارد.
قیمت شیر پروانه ای
در سال ۱۴۰۴ قیمت شیر پروانه ای به‌ویژه در مدل‌های صنعتی و مقاوم، تغییرات قابل توجهی داشته است. خریداران و مهندسانی که در حال تجهیز خطوط لوله صنعتی یا تاسیساتی هستند، لازم است بر اساس نوع کاربرد، متریال بدنه، سایز و نوع اتصال، تصمیم‌گیری کنند؛ چرا که این پارامترها تأثیر مستقیم بر قیمت نهایی دارند.
برای نمونه، شیر صنعتی پروانه ای از جنس استنلس استیل در بازه قیمتی نسبتاً بالایی قرار دارد، اما به‌دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی و دمای زیاد، همچنان گزینه محبوب صنایع شیمیایی، دارویی و غذایی است. در مقابل شیر پروانه ای ویفری از نوع چدنی یا پلیمری، گزینه‌هایی اقتصادی‌تر برای کاربردهایی با فشار و دمای متوسط محسوب میشوند.
نکته: قیمت شیر پروانه‌ای ویفری بسته به جنس بدنه، برند سازنده و سایز شیر، می‌تواند تفاوت زیادی داشته باشد و لازم است قبل از خرید، مشخصات فنی دقیق مشخص شود.
نکاتی که باید در خرید شیر پروانه ای بدانید
خرید اصولی شیر پروانه ای کمک میکند تا بتوانید از تمامی مزایای گفته شده بهرهمند شوید، ولی برای خرید درست باید این نکات را رعایت کنید:
جنس بدنه و دیسک را با دقت انتخاب کنید:
اگر با سیالات خورنده کار دارید، استیل ۳۱۶ بهترین گزینه است.
نوع عملگر را بر اساس نیازتان انتخاب کنید: دستی برای کاربردهای ساده، برقی یا پنوماتیک برای سیستم‌های پیچیده.
برند مورد اطمینان بخرید: برندهای معتبر شیرپروانه ای را تهیه کنید مثل میراب، فاراب و KITZ.
به فشار و دمای کاری توجه کنید: اگر فشار بالا دارید، حتماً به‌سراغ نوع تریپل آفست بروید.
از قبل بدانید سایز شیر پروانه ای مورد نیازتان چیست: از DN15 تا DN5000 در بازار موجود است.
جمع‌بندی
برای کارهایی مانند کنترل جریان در خطوط لوله آب، گاز، بخار یا حتی مواد شیمیایی، استفاده از شیر آلات پروانه ای یکی از بهترین انتخاب‌ها است. این شیرها با تنوع بالا در نوع اتصال، جنس بدنه و نوع عملگر، می‌توانند پاسخگوی نیازهای مختلف صنعتی و تاسیساتی باشند.
توصیه می‌کنیم قبل از خرید، به‌طور کامل شرایط کاری، نوع سیال و نیاز دقیق خود را بررسی کنید تا از سرمایه‌گذاری‌تان نهایت بهره را ببرید.
سوالات متداول (FAQ)
در این قسمت به سه سوال متداول شما درباره شیر آلات پروانه ای پاسخ میدهیم.
۱. تفاوت شیر پروانه ای ویفری و فلنج‌دار چیست؟
شیر پروانه ای ویفری سبک‌تر است و بین دو فلنج قرار می‌گیرد، در حالی‌که نوع فلنج‌دار مقاومت بالاتری دارد و برای فشارهای بالاتر مناسب است.
۲. از چه جنسی برای دیسک و نشیمنگاه در محیط‌های خورنده استفاده کنیم؟
استیل ۳۱۶ برای دیسک و تفلون (PTFE) برای نشیمنگاه بهترین ترکیب برای سیالات خورنده است.
۳. برای سیستم‌های اتوماتیک کدام نوع عملگر مناسب‌تر است؟
عملگر پنوماتیک یا برقی بسته به سرعت عملکرد موردنیاز، انتخاب‌های ایده‌آلی برای اتوماسیون صنعتی هستند.
